Het robijnrode schaap

• januari 28, 2022
• no comments

De meeste mensen kennen er een. Een zwart schaap. Dat is die ene die het net even anders doet, of juist totaal anders. Die er mogelijk een potje van maakt, loopt te klooien, anders naar de wereld kijkt maar in ieder geval niet in de pas loopt van de consensus. De consensus van de groep waar het zwarte schaap bij hoort dus. Er kan een zwart schaap zijn dat crimineel is, maar door de referentie groep als minder zwart wordt ervaren (want ook crimineel) dan het zwarte schaap dat uit de kerk stapt terwijl de consensus gelovig is. Het gaat dus niet om feiten, maar om wat geaccepteerd is binnen de groep, binnen de samenleving, familie of het gezin.

Zo’n zwart schaap kan worden gezien als een last. Maar wordt desalniettemin door de hele groep in stand gehouden. Niet alleen door het zwarte schaap. Verschillende partijen hebben er namelijk ook belang bij. Het maakt de verhoudingen duidelijk. Het laat zien wat in ieder geval niet de bedoeling is. Maar het versterkt ook de positie van degenen die het wel volgens de verwachting doen. Hun witte voetjes worden versterkt door het bestaan van het zwarte schaap. Als zwart schaap kan je dus de behoefte hebben om van je rol ontslagen te worden, maar niet iedereen in de groep zal dat willen. Omdat het de rol van die ander aantast. Het is dus echt niet zo dat de groep altijd blij is met de bekering van het zwarte schaap naar hun wit (als dat al kan). Ten opzichte van wie moeten zij dan het witte voetje halen? Daarbij, het is ontzettend prettig af te kunnen geven op een zwart schaap. Je hoeft dan in ieder geval niet naar jezelf te kijken of aan zelfanalyse te doen. Je verstopt je namelijk achter het feit dat jij niet ‘zo erg’ bent als het zwarte schaap, dus is zelfonderzoek niet nodig.

Dr. Clasrissa Pinkola Estes, psychotherapeut en schrijfster, schrijft ik haar boek ‘women who dance with wolves’ dat ze aardig wat zwarte schapen in therapie heeft gehad. Ze vertelt dat zwarte schapen het gevoel kunnen hebben in een verkeerd gezin terecht te zijn gekomen. Heel humoristisch vertelt ze over een ooievaar, die zo moe is van het vliegen, dat hij het baby’tje niet verder kan dragen en het bij het verkeerde gezin in het bedje laat vallen! Eigenlijk stond het bed van dit kindje twee straten verder op, bij een heel goed passend gezin. Maar nu zit het kindje dus vast in dit verkeerde gezin! Wat een toestand! Pinkola Estes laat in het verhaal echter ook de andere kant zien. Dat van het gezin, dat met vreugde zit te wachten op de komst van een lief helemaal passend kindje. Blijkt er ineens een heel bijzonder exemplaar ontvangen te zijn, waarvan ze niet weten wat ze er mee aan moeten! Hoe kan dit schaapje zo anders zijn dan hun kudde! Waarom gaat het rechts, wanneer zij links gaan? Maar dan ook echt altijd!

Maar, wat als je juist precies in het goede gezin terecht bent gekomen? In de juiste samenleving op het juiste moment. Omdàt je de lijntjes net even anders kleurt. Wat valt er voor jou te halen, te leren op de plek waar je zit (al is het maar over jezelf)? En wat heb je te brengen, wat heb jij die ander te leren? Daarbij niet vergetend dat je alleen over je eigen groei gaat, de groei van de ander is aan hem. En dat je een keuze hebt over je rol. Zie jij jezelf als zwart schaap, dan ben je dat ook. Maar wat als jouw referentie anders wordt? Dat het zwart van de witte consensus, voor jou eigenlijk robijnrood is. Je kunt van rood niet wit worden, net zoals een slagroompunt geen appeltaart wordt. Datzelfde geld voor de witte consensus. Je bent wie je bent. Maar wat als het lukt samen te evolueren naar iets nieuws? Naar een zachtroze consensus met robijnrode en witte stippen? Is dat niet waar menszijn over gaat? Leren, evolueren?

Weet je, het hoeft niet te lukken met de kudde, het kan een mooie bonus zijn. Als jij jezelf kan omarmen en je prachtige robijnrood, wie weet wat dat voor verschuiving en ruimte oplevert. Vrijheid zit van binnen.